• xxl nutrition banner

Wat is supercompensatie?

Bijgewerkt op 12 augustus 2024 door Marvin

Als sporter wil je vooruitgang boeken. Je steekt veel tijd in je trainingen en gezonde voeding omdat je streeft naar progressie. Iedereen die zich enigszins heeft verdiept in de theorie achter (kracht)sport zal de term ‘supercompensatie’ wel eens gelezen hebben. Een beter uithoudingsvermogen, meer explosieve kracht en sterkere spieren bereiken we allemaal door supercompensatie.

wat is supercompensatie

Maar wat is supercompensatie nu precies. En nog belangrijker; hoe bereiken we dit? In dit artikel op Voeding-en-fitness.nl ga ik je precies uitleggen hoe supercompensatie werkt!

Wat is supercompensatie?

Supercompensatie is een fysiologisch proces dat voor het eerst werd beschreven in 1949 door Nikolai N. Yakovlev. Het beschrijft een reactie van het lichaam op fysieke training. Wanneer je goed naar het woord supercompensatie kijkt kun je hier twee woorden uit halen; super en compensatie. Compensatie, ofwel het compenseren voor iets, staat voor het aanvullen van een tekort.

Het Latijnse woord super staat voor omhoog, boven of daarboven. Wanneer je dit samenvoegt kan je dit herleiden tot het aanvullen van een tekort en hier nét een schepje bovenop doen [1]. Kijken we naar de trainingsleer dan betekent supercompensatie dat hoe beter je jouw lichaam belast, des te meer energie je in rust terugwint. Dit fysiologische principe stelt je in staat om beter te presteren [2].

Uiteraard is het wel belangrijk dat je voldoende rust neemt en goed eet. Je lichaam moet immers de verbruikte energie na je training weer aanvullen. Een zware training is een flinke belasting voor ons lichaam. Gelukkig heeft ons lichaam van nature de mogelijkheid om zich aan te passen aan de belasting. Deze adaptieve functionaliteit zorgt ervoor dat je lichaam zich na een zware inspanning boven het oorspronkelijke niveau wilt herstellen.

Tip: lees ook deze blog over een deload week bij fitness. Deloaden is een goede manier om supercompensatie te blijven bereiken bij krachttraining.

Supercompensatie fitness en hardlopen

Dus wat betekent dit voor populaire sporten als fitness en hardlopen? Wanneer je aan krachttraining doet zorgt een zware training voor hele kleine scheurtjes in je spiervezels (microscheurtjes). Supercompensatie zorgt er voor dat deze scheurtjes hersteld worden door je lichaam en dat je spieren sterker worden gemaakt. Het lichaam wil immers voorkomen dat deze beschadigingen nogmaals ontstaan. Hierdoor word je sterker en neemt je spiermassa toe (spiergroei = hypertrofie).

Wanneer je begint met hardlopen zal je het niet heel lang volhouden, maar wanneer je op regelmatige basis gaat hardlopen en zorgt voor een goed herstel zal je merken dat je steeds langer kunt lopen. Zo verbetert supercompensatie je conditie en uithoudingsvermogen.

De 4 fasen van supercompensatie

Om supercompensatie te bereiken is het belangrijk om effectief te trainen en ook voldoende aandacht aan je herstelmomenten te schenken. De fysieke belasting moet iedere training iets verhoogd worden om je lichaam te stimuleren zich te blijven verbeteren.

  • 1e fase: startniveau voor de training
  • 2e fase: energieverbruik en belasting tijdens de training
  • 3e fase: herstel en snelheid daarvan na de training
  • 4e fase: adaptatie van het lichaam waardoor het startniveau wordt verhoogd

wat is supercompensatie

In de grafiek hierboven zie je de vier verschillende fases van supercompensatie. Fase 1 begint op het startniveau, vervolgens zorgt de training voor een fysieke belasting (fase 2). Om dit te herstellen treedt supercompensatie in werking (fase 3). Na volledig herstel is je startniveau verhoogd (fase 4), je bent bijvoorbeeld sterker, snelle of hebt een betere conditie.

Timing van fysieke belasting

Zoals de bovenstaande tabel laat zien is de mate van adaptatie door je lichaam afhankelijk van factoren als training en tijd. Neem je te weinig rust en belast je jouw lichaam voordat er supercompensatie is opgetreden? Dan verlaag je jouw niveau juist en is de kans op overtraining aanwezig (zoals de grafiek hieronder laat zien). In plaats van fitter en sterker word je juist vermoeider en zwakker. De kans op overbelasting en blessures is dan groot.

overtraining

Te lang wachten voordat je jouw spieren weer traint is ook niet goed. Je lichaam went dan weer aan de inactiviteit, waardoor je niveau weer zakt naar die van het beginpunt. Je startniveau is dan weer gelijk aan het niveau vóór de eerste training.

Plan je training daarom goed in. Uiteraard verschilt dit per persoon en niveau van de inspanning. Bij een fitnessschema is het belangrijk om de spiergroepen op een goede manier te verdelen, zodat er nooit te veel of te weinig hersteltijd zit tussen trainingsmomenten.

Progressie boeken met overload

Wanneer je een beginnende sporter bent zal je sneller progressie boeken. Je lichaam is immers totaal niet gewend aan de nieuwe belasting. De marges voor supercompensatie zijn dan wat ruimer. Ook al is je timing en herstel niet perfect op elkaar afgestemd, je zult in het begin behoorlijk rap sterker en sneller kunnen worden. Hoe langer je traint, hoe lastiger het wordt om vooruitgang te behalen. De indeling van je trainingsroutine, de timing van je herstelmomenten en de juiste voeding worden dan steeds belangrijker.

Trainingsschema op Maat
Weinig resultaat in de gym? Kun jij wel wat hulp gebruiken bij het samenstellen van een fitnessschema? Laat mij je helpen! Op basis van jouw wensen, doelen en fysieke mogelijkheden maak ik een trainingsprogramma op maat. Zelfs thuis trainen is mogelijk.
Volg Marvin

Bronnen

  1. https://nl.wikipedia.org/wiki/Supercompensatie
  2. https://journals.humankinetics.com/view/journals/ijspp/12/9/article-p1163.xml

Veelgestelde vragen over supercompensatie

✅ Waarom is supercompensatie belangrijk?

Wanneer je traint om je prestaties te verbeteren is supercompensatie een belangrijk fysiologisch proces. Dit zorgt er namelijk voor dat je vooruitgang boekt. Je zult progressie behalen, denk bijvoorbeeld aan sterker worden, je conditie verbeteren of meer spiermassa opbouwen.

✅ Welke factoren spelen een rol bij supercompensatie?

Bij supercompensatie zijn een aantal factoren belangrijk. Ten eerste is de balans tussen fysieke training en herstel erg belangrijk. Je moet je lichaam vaak (en zwaar) genoeg belasten om het lichaam te dwingen sterker te worden. Je moet je lichaam echter ook voldoende tijd geven om te herstellen van je vorige inspanning. Geef je je lichaam geen rust? Dan kun je overtraint raken of blessures krijgen. Verder hebben factoren als voeding, nachtrust, stress en genetische aanleg een rol bij het bereiken van supercompensatie. 

✅ Bij welke sporten treedt supercompensatie op?

In principe kun je supercompensatie bereiken bij alle sporten waarin je fysiek sterker of beter wilt worden. Bij krachttraining hebben we het vaak over supercompensatie omdat je meer kracht en spiermassa wilt opbouwen. Maar ook bij wielrennen en hardlopen wordt dit proces vaak besproken. Hier is het doel echter vooral om het uithoudingsvermogen te verbeteren.

Meer handige fitness tips
Progressive Overload belangrijk bij krachttraining
vrouw powerlifting

Ben jij al een aantal jaar aan het trainen? Dan heb je vast gemerkt dat Lees blog

Deload week: wat is het en wanneer moet je deloaden?
deload week krachttraining

Train jij (bijna) dagelijks en belast je jouw lichaam zwaar? Dan is de kans groot Lees blog

Periodisering in krachttraining voor meer progressie
thuis fitness full body

Ben jij aan het trainen? Dan wil je natuurlijk vooruitgang boeken. Dit kan zijn meer Lees blog

Spiermassa opbouwen: tips voor het bulken
gratis voedingsschema

Iedereen heeft zo zijn of haar eigen redenen om naar de sportschool te gaan. De Lees blog

Marvin Grouw

In 2014 ben ik afgestudeerd als Sportmanager aan Hogeschool Windesheim Zwolle. Daarna heb ik mij verder gespecialiseerd tot Voedingsadviseur en Personal Trainer. Sindsdien ben ik werkzaam voor diverse sportscholen in Harderwijk en schrijf ik content voor platformen als XXL Nutrition en Fit Meals. Ik heb Voeding-en-fitness.nl opgericht om mijn waardevolle kennis en ervaringen te delen over krachttraining, voeding en supplementen. Zo help ik jou graag bij het bereiken van je (sportieve) doelen. Ik help al ruim 10 jaar sporters met online personal training en voedingsadvies op maat. Lees hier meer over Marvin!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *