Bijgewerkt op 18 maart 2024 door Marvin
Koffie, suiker, alcohol: allemaal worden we dagelijks blootgesteld aan de verleiding van dit soort stoffen. We zien ook allemaal mensen in onze omgeving die er een zekere afhankelijkheid van hebben. Bij de een is dit zichtbaarder dan bij de ander. Van een collega die vijf keer per dag naar buiten gaat om te roken weet iedereen dat er sprake is van een zekere mate van verslaving. Wanneer iemand in jouw familie of vriendenkring echter ‘s avonds een fles wijn opentrekt om de stress af te blussen, is dit minder zichtbaar.
Veel mensen hebben misschien wel een vermoeden, maar twijfelen of er ook echt sprake is van een verslaving. Of ze voelen een aarzeling om dit bespreekbaar te maken. In deze blog op Voeding-en-fitness.nl kijken we naar eet- en drankverslavingen en wat je hier tegen kunt doen!
Iemand helpen bij een verslaving
Dit kan het moeilijk maken om ervoor te zorgen dat mensen die hier hulp bij nodig hebben, deze hulp ook krijgen. Veel mensen zullen namelijk defensief reageren als je ze vraagt of ze verslaafd zijn. Ze ontkennen de verslaving of zeggen dat het probleem minder groot is dan het lijkt. En wat is überhaupt te veel drinken, te veel roken of te veel snoepen? Is iemand die een paar avonden in de week de kroeg in gaat een probleemdrinker? En hoeveel pakken drop of repen chocola moet je eten om van een suikerverslaving te kunnen spreken?
Als je vermoedt dat iemand in jouw omgeving hulp nodig heeft bij zijn of haar verslaving, dan is het voor veel mensen dus vaak moeilijk om hier concreet iets mee te doen. Bij verborgen verslavingen is dit nog moeilijker, want je weet vaak niet hoeveel diegene drinkt, eet, rookt of gebruikt. En wie ben jij om te zeggen dat deze persoon hier niet op eigen kracht mee om kan gaan? Er zijn tenslotte genoeg mensen die even in een mindere periode te veel drinken of te veel eten.
Bij mensen die daardoor aankomen zie je vaak dat ze daarna weer uit eigen initiatief gaan sporten of diëten – en dat ze zo zonder hulp weer afvallen. En hoeveel mensen lassen tegenwoordig wel niet op eigen initiatief een ‘dry January’ in nadat in de decembermaand de alcohol rijkelijk heeft gevloeid? Wie ben jij dus om te zeggen dat jouw vriend, collega of familielid dit ook niet op eigen kracht kan?
Het gesprek aangaan is lastig
Met deze obstakels is het niet gek dat het zoeken van hulp vaak een van de eerste en moeilijkste stappen is wanneer mensen in hun omgeving te maken krijgen met verslaving. Het betekent namelijk dat je collega, vriend of familielid moet erkennen dat er sprake is van een probleem. In dit artikel geven we je wat informatie over dit onderwerp, zodat je beter het gesprek aan kunt gaan over dit moeilijke onderwerp.
Overheidsnormen voor acceptabel gebruik
Voor iedereen die te maken krijgt met de vraag of iets verslaving kan worden genoemd, is het goed om te weten dat de overheid hier normen voor heeft. Volgens het Trimbos-instituut bijvoorbeeld – een verslavingsinstituut dat door de Nederlandse overheid wordt gefinancierd – is alles tot gemiddeld 3 glazen per dag voor mannen en 2 glazen voor vrouwen acceptabel. Op weekbasis komt dit dus neer op 21 standaardconsumpties voor mannen en 14 voor vrouwen.
Deze normen verschillen echter behoorlijk van land tot land. Het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) legt de norm bijvoorbeeld een stuk lager: zij vinden meer dan 10 standaardconsumpties per week al te veel. In het Verenigd Koninkrijk wordt de norm gelegd op gemiddeld 2 consumpties per dag voor mannen en 1 consumptie voor vrouwen. Voor mannen ligt dit met 14 drankjes per week dus iets hoger dan de Vlaamse norm, maar nog altijd lager dan de Nederlandse norm. En de 7 glazen per week voor vrouwen ligt onder zowel de Nederlandse en de Vlaamse norm.
Hoewel de normen dus per land verschillen, gaan veel mensen hier ruimschoots overheen. Een voorbeeld: het is duidelijk dat iemand die op vrijdag- en zaterdagavond in de kroeg 10 bier drinkt en op zondag een terrasje pakt volgens al deze normen te veel drinkt. Ook iemand die in het weekend een paar keer een terrasje pakt en door de weeks een fles wijn opentrekt gaat hier al snel overheen. Dit betekent dat miljoenen Nederlanders en Belgen regelmatig over deze normen heen.
Wat is te veel koffie en suiker?
Voor suiker en koffie heeft in Nederland het Voedingscentrum normen bepaald. Voor suiker baseert het Voedingscentrum de normen op die van de Wereldgezondheidsorganisatie: alle vrije suikers die je binnenkrijgt dient tot 10 procent van het totale aantal calorieën dat je op een dag eet beperkt te blijven. Concreet houdt dit in dat als je op een dag 2.500 calorieën binnenkrijgt, je voeding zo’n 63 gram suiker mag bevatten.
Voor koffie noemt het Voedingscentrum een consumptie tot zes koppen acceptabel, op de voorwaarde dat dit wel op een goede manier wordt gezet. Hierbij zijn zetmethoden waarbij de koffie door een papieren filter loopt het beste voor de gezondheid. Bij andere zetmethoden ligt de norm van het Voedingscentrum lager.
Voor de meeste andere middelen geldt een nulnorm. De meeste Westerse landen vinden bijvoorbeeld dat niet roken de norm moet zijn. Een sigaret per maand is dus bij wijze van spreke al te veel. En voor drugs is dit niet anders.
Stoornis in het gebruik van middelen
Een manier om naar verslavingen te kijken is door te kijken naar de hoeveelheden van een stof die iemand gebruikt. Een andere manier is om naar de effecten te kijken die een verslaving heeft op de gebruiker en zijn of haar directe omgeving. De richtlijnen die hiervoor door de meeste psychologen en psychiaters in Nederland worden gebruikt worden, zijn gebundeld in de DSM 5: de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Dit is een handboek dat periodiek door de American Psychological Association wordt uitgegeven. Hierin worden alle psychische aandoeningen die je kunt hebben beschreven.
De meest relevante stoornis in de DSM 5 heet de stoornis in het gebruik van middelen. Zaken die een rol spelen bij het bepalen of iemand hier last van heeft zijn het verlangen dat de gebruiker tot een stof voelt en of hij of zij vaker en meer gebruikt van een stof dan dat zijn of haar intentie was. Daarnaast wordt ook gekeken naar de effecten van de consumptie van de stof op werk, studie, relaties en vriendschappen.
Ook wordt er gekeken naar het verliezen van interesse in andere dingen waar hij of zij vroeger veel tijd aan besteedde en of dit is verminderd door de consumptie van de stof. Tot slot wordt er gekeken naar tolerantie die optreedt bij veelvuldig gebruik en onthoudingsverschijnselen.
Het is duidelijk dat overmatige consumptie van een stof als suiker minder snel dit soort problematische aspecten met zich mee zal brengen dan alcohol. Dit terwijl de chemische structuur van beide stoffen sterk overeenkomt. Ook zijn er veel parallellen in hoe alcohol en bijvoorbeeld fructose door het lichaam wordt verwerkt.
Daarmee samenhangend leiden beide stoffen tot veel van dezelfde lichamelijke ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en leververvetting. Ondanks al deze overeenkomsten, is het feit dat suiker minder snel tot psychische ziekte leidt dan bijvoorbeeld alcohol, een reden dat het minder snel beschouwd wordt als een stof waar je echt verslaafd aan kan raken.
Het Minnesota Model
Veel verslavingsklinieken, zoals Connection SGGZ in Nederland, gebruiken het Minnesota Model bij aanpak van verslavingen. Deze aanpak is gebaseerd op de twaalf stappen die door de door Bill Wilson en Bob Smith – oprichters van de AA (de Alcoholics Anonymous) – zijn vastgesteld. Het is een vorm van behandeling die is in de jaren 1930 is ontstaan in de VS. Daarmee wordt het dus al bijna een eeuw toegepast.
De eerste van deze twaalf stappen is de erkenning van het probleem. De verslaafde dient ‘de nederlaag’ te erkennen voordat een behandeling kan beginnen. Hoe zorg jij als familielid, vriend of collega ervoor dat degene in jouw omgeving deze nederlaag erkent?
Connection SGGZ geeft aan dat ze geen verplichte opnames kunnen doen. Als je bezorgd bent over het alcohol- of middelengebruik van iemand in je omgeving, is er dus een heel pad wat voorafgaat aan het begin van een behandeling van de verslaving. Hierbij speel jij als familielid, vriend of collega dus een belangrijke rol.
Gesprek over verslaving vanuit bezorgdheid
Als je hebt besloten dat je een gesprek wil aangaan met degene in jouw omgeving die met een verslaving worstelt, dan zijn er meerdere manieren om dit aan te pakken. Je kunt het gesprek bijvoorbeeld open insteken met bijvoorbeeld de vraag hoeveel iemand ergens van gebruikt en of dit met de tijd is toegenomen. Je kunt een gesprek aangaan met het doel om hem of haar het probleem te laten erkennen.
Een veilige en niet-confrontationele manier om zo’n gesprek aan te gaan is door je zorgen uit te spreken voor zijn of haar gezondheid. Van tabak is bijvoorbeeld bij de meeste mensen bekend dat dit slecht voor ze is. Toch kan het geen kwaad om dit tegen iemand te zeggen. Als je bijvoorbeeld eerder iemand in je omgeving bent kwijtgeraakt aan longkanker, dan kun je zeggen dat je hem of haar dit lot graag zou willen besparen. Dit kan een ander effect hebben dan wat een waarschuwing op een pakje of een waarschuwende tekst in een reclame uithaalt.
Daarnaast is van andere middelen bij veel mensen minder bekend hoe slecht ze zijn voor hun gezondheid. Alcohol is bijvoorbeeld een onderdeel van onze cultuur. In veel sociale settings is het de norm en vallen mensen die besluiten niet te drinken makkelijk uit de toon. Zeker geheelonthouders krijgen de vraag waarom ze niet drinken. Mensen die echter te veel drinken, zien daardoor soms niet in hoe schadelijk hun gedrag is – voor zichzelf en voor anderen.
Door je bezorgdheid uit te spreken, kun je ze op een liefdevolle manier laten weten dat je het niet leuk vindt om te zien hoe ze zichzelf schade berokkenen. Dit kan effectief zijn en mensen helpen om de motivatie te vinden om hulp te zoeken.
Heb jij ervaringen met verslaving, persoonlijk of in jouw directe omgeving. Denk bijvoorbeeld aan een eetverslaving of stoornis. We zijn natuurlijk benieuwd naar jouw verhaal. Hoe ben jij hier mee omgegaan? Laat het ons weten in een reactie!
- Testosteron tekort: oorzaken & symptomen - 16 april 2024
- PhenQ Meal Shake review & ervaringen - 11 april 2024
- Plantaardige eiwitten: alles wat je moet weten over plantaardig eiwit - 4 april 2024
Overgewicht is een maatschappelijk probleem in Nederland. Bijna de helft van de volwassen inwoners is te zwaar en cijfers laten een zorgwekkende trend zien. Sinds Lees blog
Overgewicht komt helaas veelvuldig voor in Nederland, bijna 50% van de Nederlanders heeft te kampen met overgewicht. Overgewicht, ook wel obesitas genaamd, kan gevaarlijk zijn en Lees blog
Wil je het roer omgooien, omdat je niet helemaal lekker in je vel zit? Kun je wel wat kilo’s kwijt, maar weet je niet hoe Lees blog
HARDERWIJK - In geen Nederlandse gemeente zijn de inwoners zo gezond als in het Gelderse Rozendaal. Uit nieuwe CBS-cijfers, geanalyseerd door gezondheidsplatform Voeding-en-fitness.nl, blijkt dat Lees blog
