We onderscheiden verschillende soorten vet, zoals verzadigd vet, onverzadigd vet en dus transvet. Transvetten vind je in producten als roomboter, kaas, frituurvet en fastfood. Over transvet gaan veel verhalen rond, zo zou dit type vet dodelijk zijn. Maar hoe zit dit precies? In dit artikel op Voeding-en-fitness.nl ga ik je alles vertellen over transvetten en hun invloed op je gezondheid. Jij weet straks wat transvet is en hoe ongezond deze vetten zijn!
Wat zijn transvetten?
Over transvetten valt veel te zeggen, maar wat is het eigenlijk? Er zijn drie soorten vetten, waaronder transvetten er één van is.
Verzadigde vetten zijn meestal dierlijk. Ze bevatten een verhoogd ‘slecht’ LDL-cholesterol maar ook een verhoogd ‘goed’ HDL-cholesterol.
Onverzadigde vetten zijn meestal plantaardig. Deze bevatten een verlaagd slecht cholesterol en een verhoogd goed cholesterol.
Transvetten zijn onverzadigde vetten met een inflexibele keten. Het lichaam kan deze slecht verwerken. Transvet bevat verhoogd LDL-cholesterol en verlaagd HDL-cholesterol.
In volgorde van meest gezonde vetten kom je dan uit op:
- Onverzadigde vetten
- Verzadigde vetten
- Transvetten
Onverzadigde vetten zijn goed, transvetten zijn slecht
Wanneer je naar bovenstaand rijtje kijkt dan is het duidelijk: transvetten zijn de meest slechte vetten. Ze worden kunstmatig gemaakt en toegevoegd aan allerlei producten, met name aan margarine. In de fabriek worden plantaardige oliën zoals zonnebloemolie gehard, zodat ze lang houdbaar zijn en bruikbaar als margarine en bak- en braadproducten.
Tijdens het hardingsproces ontstaan de transvetten. In de jaren tachtig van de 20e eeuw bedroeg het gehalte transvetten soms wel tot 50 procent. Tegenwoordig bedraagt dit meestal minder dan 1 gram per 100 gram product. In frituurolie zit meer: gemiddeld 5 tot 10 gram per 100 gram frituurvet.
Overigens vind je natuurlijk transvet ook terug in herkauwers: deze worden in de maag van het dier geproduceerd. Melk en vlees van herkauwers bevat daarom een kleine hoeveelheid transvetten. Dit is veel minder dan in margarines te vinden is.
De geschiedenis van transvetten
Vroeger waren er geen grote hoeveelheden slechte transvetten, simpelweg omdat er nog geen gebruik ligt gemaakt van het harden van eetbare olie. Toen ontstond de imitatie roomboter, ook wel margarine genoemd. Dit werd van sojaolie of walvistraan gemaakt. Transvet is een verbinding van plantaardige olie en waterstof.
Lange tijd werd gedacht dat dit veilig was. Pas in 1990 ontdekten men dat het transvet in margarine nog slechter is dan de vetzuren die in roomboter voorkomen.
Transvetten maken een product langer houdbaar, smakelijker en de producten worden goedkoper voor de consument. Daarnaast werken transvetten ook nog eens verslavend, wat goed is voor de verkoopcijfers.
Veilige hoeveelheid transvet
Zijn transvetten dodelijk? In eerste instantie dacht de bevolking dat transvetten gezonder waren dan verzadigde vetten. Transvetten werden dan ook massaal in margarines en bak-en braadproducten gestopt. Gelukkig weet men al enige tijd dat dit niet het geval is.
Transvet slibt de aderen dicht met ernstige hart– en vaatziekten als gevolg. Transvetten vind je terug in alle producten waarbij gedeeltelijk geharde olie is gebruikt. Denk hierbij aan snacks, chips, koekjes, gebak, saucijzenbroodjes etc.
Er is geen veilige hoeveelheid transvet. Het beste is om helemaal geen transvet binnen te krijgen. Toch ontkom je er niet aan: vlees en melk van herkauwers bevat nu eenmaal een kleine hoeveelheid natuurlijke transvetten.
Aangeraden wordt om nooit meer dan 1% van je totale calorieën aan transvetten per dag binnen te krijgen. Gemiddeld voor vrouwen komt dit neer op 2 gram transvet, voor mannen maximaal 3 gram transvet.
Dit doet transvet in je lichaam
Het lichaam kan zelf moeilijk transvetten kwijtraken. Het verteringsproces gaat zeer langzaam. Daarom hopen deze vetten zich op in het lichaam. Transvetten verlagen het goede HDL-cholesterol en verhogen het slechte LDL-cholesterol in ons lichaam. Daarnaast hebben transvetten een zeer ongunstige werking op de elasticiteit van de vaatwanden.
Een wetenschapper vertelde ooit dat transvetten het grootste wetenschappelijk onderzoek op de mens was, zonder dat de mens hiervan afwist.
Jaarlijks sterft ruim 1/3e deel van de bevolking aan hart- en vaatziekten. Hiervan wordt een gedeelte veroorzaakt door het eten van te veel transvetten.
Hoe kan je transvetten vermijden?
Omdat transvetten dodelijk kunnen zijn is het voor restaurants, fastfoodketens en eetgelegenheden niet meer toegestaan om gebruik te maken van geharde olie tijdens het frituren. In Amerika waren ze hier al veel langer mee bezig, Nederland is dit voorbeeld pas veel later gevolgd. Gelukkig worden er anno 2024 steeds minder transvetten in voeding verwerkt.
Op het etiket kun je transvet eigenlijk niet herkennen. Volgens Nederlandse wetgeving mogen voedingsmiddelen in de winkel niet meer dan 2 gram transvet per 100 gram product bevatten. Wel kun je geharde olie of vet op het label zien staan. Let in de ingrediëntenlijst op termen als ‘plantaardig vet, gedeeltelijk gehard’ of ‘gehydrogeneerd vet’.
Roomboter eten
Vaak wordt gedacht dat er in roomboter minder transvetten zit. Dit klopt niet. Gemiddeld zit er in roomboter 1,5 gram transvet per 100 gram. In margarine zit 0,5-1 gram transvet per 100 gram. Dierlijke transvetten zijn net zo schadelijk zijn als de gefabriceerde transvetten. Roomboter is wel lekkerder maar bevat naast meer transvetten ook meer verzadigde vetten. Voor de gezondheid is het dus echt niet beter.
Transvetten dodelijk: hoe zit het dan met olijfolie?
Olijfolie wordt aanbevolen om in te braden, maar olijfolie is instabiel en kan bij een temperatuur boven de 190 graden omzetten in transvetten. Bij bakken of roerbakken worden er waarschijnlijk weinig transvetten gevormd, maar ik raad af om olijfolie te gebruiken bij zeer hoge temperaturen.
Ook plantaardige oliën om in te frituren kennen die eigenschap. Kokosvet blijft op hoge temperatuur stabiel. Kokosvet bevat veel verzadigde vetten maar bevat geen transvetten en er komt door verhitting ook geen transvetten vrij.
Wanneer je bovenstaande bekijkt is het best lastig om een verantwoorde keuze te maken. Maak je veel gebruik van margarine dan is het aan te raden om dit te minderen. Want dat transvetten ongezond kunnen zijn, dat is inmiddels wel duidelijk.
- Hoe lang kun je zonder drinken? - 12 september 2024
- Hoe lang kan je zonder eten? - 8 augustus 2024
- Transvetten: wat zijn het en hoe ongezond is transvet? - 1 augustus 2024
Veelgestelde vragen
Transvet wordt veel gebruikt bij de productie van koek, snacks en gebak. Van nature komt het voor in melk en vlees van herkauwers. Transvetten zitten dus ook in roomboter, kaas, melk, rundvlees en schapenvlees.
Je lichaam kan transvet niet goed verteren. Hierdoor verhoogt het enerzijds het slechte LDL-cholesterolgehalte en verlaagt het anderzijds het goede HDL-cholesterolgehalte. Op deze manier kunnen transvetten het risico op hart- en vaatziekten verhogen.
Plantaardige olie is vrij van transvet, mits het in de originele vloeibare vorm is. Denk dus aan olijfolie, koolzaadolie en zonnebloemolie. Kokosolie bevat ook geen transvetten.
Transvet kun je aan verschillende benamingen op het etiket herkennen. Dit kunnen onder andere plantaardig vet, gedeeltelijk gehard vet, gehydrogeneerd vet en transvetzuren zijn.
Sport je om gewicht te verliezen? Grote kans dat je inspanningen niet op de weegschaal zijn terug te zien. Vijf keer per week sporten en Lees blog
Paranoten zijn noten die aan bomen in Zuid-Amerika groeien. Ze zijn een heerlijke delicatesse en ze zitten vol gezonde vetten en nuttige vitaminen. Paranoten zijn Lees blog
Over vet bestaan nogal wat misverstanden. Om me heen hoor ik vaak mensen zeggen dat ze geen vet meer gaan eten als ze willen afvallen. Lees blog
Een gezond eetpatroon bestaat uit een goede verdeling tussen eiwitten, koolhydraten en vetten. Hoewel veel mensen nog steeds onterecht bang zijn voor vet, is het Lees blog
